Stenkoll 1
TEMA: PRODUKTSTANDARDER OMTAG FÖR NYA STANDARDER
EU-kommissionen inledde under fjolåret arbetet med att utveckla dagens regelsystem. Det handlar dels om en revidering av byggproduktförordningen, och dels om en översyn av de harmoniserande standarderna. En anledning till revideringen är att utvärdera hur reglerna kan utformas för att främja en grön omställning i byggbranschen. TEXT: Hans Lundgren H armoniserade standarder, till exempel för ballast och förtillverkade betongprodukter, upprättas på mandat från EU-kommissionen. Arbetet med att ta fram dem sker i standardiseringsorganisationen CEN, som samlar experter i tekniska kommittéer och arbetsgrupper med företrädare för medlemsländerna för att utveckla standarderna. För ballast utarbetas de i CEN/TC 154 aggregates. I Sverige finns det en så kallad spegelkommitté som bedriver arbetet, den kallas SIS/TK 187 Ballast. Peter Martinsson, Swerock, arbetar med teknisk utveckling och kvalitetsfrågor inom ballast. Han är SBMIs representant i den svenska kommittén. – Vårt jobb är att ha synpunkter och se till att de svenska åsikterna får gehör. Vad är nyttan med en standardisering? – Den beskriver ett gemensamt överenskommet sätt att beskriva en produkts egenskaper. Det är styrkan. Innehållet i standarden är resultatet av den samlade kunskapen från experterna på området. Vilken nytta har SBMIs medlemmar av standardiseringen? – Man får ett gemensamt tekniskt 28 språk som förenklar för de olika aktörerna som verkar i branschen, för myndigheter och användare av ballastprodukter. CE-märkning används också som krav vid upphandling. Exempelvis av Trafikverket, som använder standarder på ett föredömligt sätt och därmed säkerställer att de får bra ballastprodukter. Han konstaterar att bergmaterialbranschen behöver en ny generation produktstandarder. – De behöver förbättras och anpassas till byggproduktförordningen. Det är olyckligt att vi har standarder som är kopplade till direktivet, inte till förordningen. Det blir svårnavigerat att hitta rätt mellan nytt och gammalt. Men det är en snårig väg fram till en ny standard, mycket kan gå fel på vägen. Det visar försöken att revidera ballaststandarderna. 2017 års produktstandarder stoppades innan publicering efter kritik från EU-kommissionens konsulter. Förslagen omarbetades och godkändes av medlemsländerna i en andra omröstning 2018. Men hos EU-kommissionen, som slutligt avgör om det ska bli några standarder, blev det bakläxa på nytt. Kvaliteten var för dålig. Arbetet fick börja om igen. Förslaget till reviderade standarder drogs tillbaka. Ska det behöva ta tjugo år för att få fram nya standarder? – Nej, det har tagit alldeles för lång tid och det gäller inte bara ballast, utan för byggprodukter generellt. Det är dumt att föregå arbetet som pågår, jag hoppas vi får ett nytt regelverk så snart som möjligt, men jag vågar inte säga något årtal. Varför tar det sådan tid? – Det är bara att konstatera att vi ännu inte lyckats nå fram vad gäller nya produktstandarder. Det är svårt att tala samma språk. Jurister har en syn, tekniska experter en annan, politiker en tredje. Vad gäller utvecklingen av ballaststandarder har det inte varit några större konflikter. Vi var ju överens för tre år sedan, innan kommissionen sade nej. Nya standarder och en ny förordning skulle ha stor betydelse för ballastbranschen. Det skulle ge en ökad tydlighet i hur vi ska göra och redovisa kravställning inom CEmärkning och standarder. Tanken om att slå samman fyra ballaststandarder till en tycker Peter Martinsson är klokt och rätt väg att gå. – De är likvärdiga och det skulle då räcka med att hänvisa till bara en standard. Men det kan ju hända att inte heller det förslaget släpps genom av kommissionen, även om medlemsländerna inom CEN blir eniga. Prestandadeklarationen och CE-märkningen innehåller samma sak och det blir en upprepning som känns byråkratisk och besvärlig. Här vore det också bra med en förenkling. I produktstandarderna redovisas ett antal väsentliga egenskaper. De är fastställda i mandatet för produktfamiljen. För ballast finns mandatet farliga ämnen som omfattar radioaktiv strålning och utsläpp av farliga ämnen. För att en egenskap ska deklareras inom ramen för CEmärkningen krävs först att det ska finnas en provningsmetod och därefter att en STENKOLL KROSSORDET NUMMER 157